بررسی مزیت نسبی تولید سویا در ایران

مزیت نسبی تولید محصولات کشاورزی به ویژه سویا به منظور خودکفائی کشور در تولید دانه های روغنی، شدیداً مورد توجه مسئولین و به تبع آن اقتصاددانان است. لذا تحقیقات در این راستا جهت برنامه ریزی تولید، صادرات و واردات از اهمیت استراتژیک برخوردار است. تحقیق حاضر به منظور بررسی وضعیت مزیت نسبی و سیاست های حمایتی دولت از تولید سویای آبی ودیم (تابستانه و بهاره) به عنوان یکی از دانه های روغنی مهم کشور انجام پذیرفت. این تحقیق بر مبنای ماتریس تحلیل سیاستی (pam) و نیز شاخص های حمایتی و با استفاده از آمار و اطلاعات وزارت کشاورزی طی سال های 1387- 1383 محاسبه، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که ایران در تولید سویای آبی، طی پنج سال مورد مطالعه به جز سال 1385، مزیت نسبی دارد. همچنین ایران در تولید سویای دیم به جز سال های 1384 و 1386 از مزیت نسبی برخوردار است. در این راستا دولت با پرداخت یارانه، از نهاده های قابل تجارتِ محصولسویای آبی و دیم حمایت کرده است. شاخص حمایت اسمی از محصول در سال های 1383 و 1384، مبین اِعمال مالیات غیرمستقیم و در سال های 1387– 1385، بیانگر اِعمال یارانه غیرمستقیم بر تولید سویای آبی و دیم است؛ و در مجموع به طور متوسط سیاست های اِعمالی دولت به صورت همزمان در بازار محصول و عوامل تولید به نفع تولیدکننده محصول سویا بوده است.